مقدمه

تکمیل های نرم کننده یکی از مهمترین تکمیل های شیمیایی نهایی بر روی منسوجات به شمار میروند به طوری که با کمک مواد نرم کننده شیمیایی زیر دست نرم و قابل قبول قابلیت ارتجاعی خمش آسان حالت صیقلی و نرم صافی مناسب تر انعطاف پذیری بیشتر و افتایش آویزان شدن و قابلیت خمشی بهتری در منسوج ایجاد میکنند. زیر دست پارچه یک احساس ذهنی نشأت گرفته از تماس پارچه با پوست بدن است هنگامی که یک پارچه با نوک انگشتان لمس یا به آرامی فشرده گردداحساس نرمی یا زبری به ما منتقل می شود درک نرمی منسوجات شامل اندازه گیری پدیده های فیزیکی متعدد نظیر کشسانی قابلیت فشردگی و صافی سطح میباشد  طی فرایند آماده سازی منسوجات به دلیل زدودن روغنهای طبیعی و واکس ها شکننده می شوند در حالی که با استفاده از مواد نرم کننده میتوان بر این عیب غلبه کرد و حتی نرمی اولیه را بهبود بخشید از دیگر خصوصیات اصلاح شده به وسیله نرم کننده ها میتوان به بهبود خواص ضد الکتریسیته ساکن و قابلیت دوزندگی اشاره کرد از طرفی کاهش مقاومت سایشی  زرد شدگی کالای سفید تغییر فام کالای رنگ شده و لغزش ساختار پارچه از جمله معایب ناشی از به کارگیری نرم کنهای شیمیایی است

مکانیزم اثر نرم کننده

نرم کننده ها به طور مؤثر بر سطح الیاف عمل میکنند علاوه بر این مولکولهای کوچک نرم کننده به داخل لیف نفوذ کرده و با کاهش دمای انتقال شیشه ای  پلیمر تشکیل دهنده الیاف باعث نرم شدن ساختار میشوند جهت گیری فیزیکی مولکولهای نرم کننده متداول بر سطح لیف بسیار مهم است نحوه جهت گیری مولکولها، به طبیعت یونی مولکول نرم کننده و آبگریزی نسبی سطح لیف بستگی دارد نرم کننده های کاتیونی انتهای مثبت زنجیر خود را به طرف لیف دارای اندکی بار منفی هدایت میکنند پتانسیل زتا در این حالت لایه جدیدی از زنجیرهای کربنی آبگریز ایجاد میشود که خصوصیات عالی نرم کنندگی را برای نرم کننده های کاتیونی به ارمغان می آورد از سوی دیگر جهت گیری نرم کننده آنیونی به گونه ای است که بار منفی انتهای زنجیر آن کاملاً از سطح لیف دارای بار منفی می شود که این امر، منجر به آبدوستی بیشتر و نرم کنندگی کمتر در مقایسه نرم کننده های کاتیونی خواهد شد. جهت گیری نرم کننده های غیریونی، به طبیعت سطح ليف وابسته است به طوری که بخش آبدوست نرم کننده به سطح آبدوست و بخش آبگریز آن به سطح آبگریز جذب می شود

انواع منسوجات نرم شده

از آنجا که زیر دست یک منسوج از نظر بسیاری از خریداران و مصرف کنندگان یک ویژگی بسیار مهم به شمار میرود تقریباً تمام پوشاک و منسوجات خانگی با نرم کننده ها عمل میشوند غالباً همه افراد برای بررسی یک منسوج ناخودآگاه آن را با انگشتان خود لمس میکنند تا زیر دست آن را احساس کنند تنها در تعداد کمی از پارچه های خاص نظیر پوششهای دیواری فرش و اغلب منسوجات صنعتی از نرم کننده ها استفاده نمی شود در نتیجه به راحتی میتوان تعیین کرد که کدام پارچه تحت عملیات تکمیل نرم کن قرار نگرفته است

روشهای آزمایش و ارزیابی

زیر دست ،پارچه از طریق عکس العمل حس لامسه و تحلیل آن در مغز به عنوان کیفیتی از پارچه ارزیابی میگردد  از جمله مؤلفه های مهم درک حسی میتوان به نرمی و صافی تراکم پذیری و خصوصیت کشسانی نمونه منسوج اشاره کرد. از آنجا که زیر دست پارچه کامل .نیست لازم به ذکر است که بهترین وسیله ارزیابی از نظر زمان واقعی تصمیم گیری در مورد ،محصول در میان این دستگاههای بسیار گرانقیمت در مقایسه با ارزیابی تکمیل گر با تجربه که انتظارات و خواسته مشتری خود را میشناسد هیچگونه مزیتی ندارد

رفع عیوب و جزئیات تکمیل های نرم کننده

نرم کننده های میکروامولسیونی نظیر سیلیکونهای اصلاح شده حاوی ،آمین اثرات نرم کنندگی ویژه ای دارند پایداری بالای امولسیون در کاربردهایی با نیروی برشی زیاد نظیر ماشین رنگرزی ،جت از مزایای اصلی این نرم کنها به شمار میرود امولسیونهایی که پایداری برشی عالی نداشته باشند ممکن است تجزیه شده و موجب رسوب ذرات نرم كننده روی دستگاه و پارچه گردند به طوری که زدودن آنها بسیار دشوار و یا حتی غیر ممکن خواهد بود در جدول ،۲۳ برخی از ویژگیهای امولسیونهای معمولی با ميكروامولسیونها مقایسه شده است پایداری امولسیون زمانی که در عملیات آغشته سازی پایداری امولسیون معمولی به غیر از میکروامولسیونها بالا ،باشد اثر نرم کنندگی کاهش مییابد امولسیون با پایداری سط احتمالاً به دلیل امکان جذب قطره های کوچک نرم کننده امولسیونی بر سطح ،لیف بهترین نتایج را به همراه دارد این در حالی است که پایداری ضعیف امولسیون ایجاد لکه خواهد شدگرم کننده متراکم شده سپس بر روی پارچه مجدداً چکه کنند و باعث لکه دار شدن آن .شوند حرارت دادن بخش فوقانی محفظه گرم کننده میتواند به رفع این مشکل کمک کندنرم کنندگی مکانیکی اثر نرم کنندگی را میتوان روی برخی از پارچه ها بدون استفاده از مواد شیمیایی و تنها با عملیات مکانیکی نظیر شستشو یا درون بشکه یا با جتهای آبی پرفشار به دست آورد به هم گره خوردن مکانیکی الیاف به وسیله جتهای آبی، مشابه روش اتصال مکانیکی الیاف در بی بافتها دارای مزیت اثر پاک کنندگی بیشتر و عیب هزینه دستگاهی و خشک کردن است. معمولاً درجه نرمی حاصل از نرم کننده های شیمیایی بیش از عملیات مکانیکی است با استفاده از تغییر ساختار پارچه برای مثال با استفاده از الیاف میکرو نیز میتوان به درجه ای از نرمی مابین دو روش فوق دست یافت به عبارت دیگر نرم کننده های شیمیایی دارای بیشترین تأثیر در نرمی کالا میباشند. رنگ عمیق تر سیاه :تیره تر تکمیل با نرم کننده سیلیکونی یا الاستومری همانند منسوجات مرطوب اثر رنگی عمیقی ایجاد میکند این امر به دلیل میزان انعکاس نور کمتر به ویژه در اثر ضریب شکست نوری پایین سیلیکون است پنبه و نایلون به ترتیب دارای ضریب شکست نوری متوسط میباشند در حالی که پلی استر با ضریب شکست نوری بالا موجب انعکاس نوری زیاد میشود که در این حالت به منظور دستیابی به رنگ سیاه عمیق بر روی لیف به مقدار رنگ بیشتری نیاز خواهد بود. این وضعیت در الیاف میکرو به دلیل داشتن سطح مخصوص زیاد تقريباً دو برابر الیاف معمول و انعکاس یکنواخت تر دشوارتر میشود سیلیکونی، ترجیحاً با میکروامولسیونهای اصلاح شده حاوی ،آمین امکان دستیابی به رنگ سیاه یا دیگر رنگهای عمیق بر میکروالیاف پلی استر همراه با زیر دست بسیار نرم وجود .دارد از معایب این ،روش افزایش مهاجرت حرارتی است که منجر به ثبات سایشی و شستشویی کمتر میشود از طریق جلوگیری از به کارگیری بیش از حد ماده تکمیلی و نیز خشک کردن در دمای بالای ۱۲۰°C میتوان این عیب را کاهش داد

منبع

تکمیل شیمیایی منسوجات

نوشته ولفگانگ د شیندلر